Presenteren in Zuid-Afrika, een uitdaging

In overleg met Verre Naasten en Dorcas Mathibela, de general manager van Nakekela, is er voorgesteld dat Doetsje een paar presentaties over de zorg zou geven. Uiteindelijk resulteerde dat in het geven van twee PowerPoint-presentaties aan de care workers, (de verpleegsters in de hospice) en de home base care-workers (de thuiszorg).

Dorcas zelf begon de dag met het geven van een presentatie. Veel had te maken met het feit dat de hoofdverpleegster, die nog maar kort in Nakekela werkte, alweer een andere baan heeft aangenomen. Maar ook dat er minder medewerkers zijn dan vorig jaar. Dit vraagt veel van alle medewerkers. Allereerst prijst Dorcas hen. Er wordt hard gewerkt in de nieuwe situatie. Ook de verzorgers die afgelopen nacht de dienst hebben gedraaid en de verzorgers die de komende nacht de dienst in moeten, ze waren er allemaal. Zij bedankte hen voor de bereidheid om te komen. De onderwerpen die aan de orde komen, zijn erg belangrijk en Dorcas stelt het op prijs dat ze er allemaal zijn.

Werken vanuit christelijke waarden

De nieuwe situatie heeft gevolgen voor de onderlinge afstemming en betrokkenheid van alle care workers. Haar bijdrage gaat over waarden en normen en heeft een sterk ethisch karakter.

Het gebruik van de privé-telefoon tijdens de dienst moet beperkt blijven tot alleen in noodgevallen in de persoonlijke sfeer. Uniformen moeten netjes, heel en schoon te zijn. Lang haar mag niet los gedragen worden. Medewerkers dienen naast hun werk in Nakekela geen nevenfuncties er op na te houden.

Verder hebben patiënten het recht om zorghandelingen te weigeren, ook het innemen van medicijnen. Het is wel je taak om de gevolgen van een weigering te vertellen en onder ogen te zien. De patiënten behoren in hun waarde te worden gelaten en hebben recht op goede zorg, ook als het misdadigers zijn, ja zelfs al hebben ze iemand vermoord. Bezoekers aan patiënten horen vriendelijk bejegend te worden. Nieuwe opnames moeten niet tijdens afwezigheid van management plaatsvinden. Er wordt een duidelijk protocol gehanteerd hoe er in die gevallen aan hulpaanvragen moet worden gehandeld. Dorcas benadrukt dat Nakekela een christelijke hospice is, waar ruimte is voor alle mensen. Belangrijk is dat iedereen die binnenkomt, mag merken dat er gewerkt wordt vanuit de liefde van Christus.

Terminale zorg

Daarna mag Doetsje haar bijdragen doen en krijgt daar ruim de tijd voor. De eerste gaat over Terminale Zorg, zorg voor de patiënt in het laatste stadium van ongeneeslijk ziek zijn. Die zorg in de laatste levensfase in het ziek-zijn ziet er anders uit dan bij een patiënt waar de medische behandeling erop gericht is om te genezen of om ziekte dragelijk te maken. Hoe verzorg je patiënten waarvan je weet dat ze binnenkort zullen sterven? Hoe herken je signalen dat dit tijdstip nadert? Er zijn verschillende fases in de laatste dagen, uren, ja zelfs minuten die te herkennen zijn. Elke fase heeft zijn eigen kenmerken die bij iedere patiënt verschillend kan zijn. Elke fase heeft daarom ook zijn eigen problemen en aanpak nodig. Doetsje pakt er een aantal van op die allemaal te maken hebben met het verlichten van pijn, benauwdheid en voorbereiding op het sterven. Welke materialen en of medicijnen gebruik je om pijn en benauwdheid te verzachten? Vocht toedienen en mondverzorging is heel primair. Maar ook het voorkomen van misselijkheid en reageren op ademhalingsproblemen. Nog veel meer komt er in detail aan de orde. Heel belangrijk is hoe je een stervende bejegend. Ook hij of zij is een uniek schepsel van God. Sterven is een waardig gebeuren en het moment mag je uit handen geven. Pak de ruimte die God wil geven met de beloften van Christus. Bid met de patiënt of zing een lied. De care-workers deden actief mee in het stellen van praktijkvragen.

Doorligwonden

De tweede presentatie van Doetsje ging over decubitus preventie. Dat heeft alles te maken met doorligwonden en het voorkomen daarvan. Doorligwonden kunnen ontstaan door externe en interne factoren bij een patiënt. Interne factoren worden beïnvloed door je leeftijd, lichamelijke conditie, lichaamstemperatuur, mobiliteit en voedingstoestand, hoe voedsel lichamelijk wordt verwerkt. Externe oorzaken door de druk op het lichaam op de dezelfde plek of op het verschuiven van je lichaam. De presentatie is er op gericht om het risico van decubitus te verminderen, dit door het geven van de juiste wisselligging, goede voeding , goede lichaamshouding, verzorgen van de huid en de huid inspecteren. Goede voorlichting is van essentieel belang, zoals het herkennen van de verschillende gradaties van doorligwonden. De opgedane ervaring van vorig jaar en van de laatste weken in Nakekela geven goede handvatten om met praktijkvoorbeelden iets duidelijk te maken.

Was het de eerste week erg rustig, in de loop van de week worden meer patiënten opgenomen.  Samen met Dorcas halen we patiënten uit het ziekenhuis van KwaMhlanga. Dit is een groot en betrekkelijk nieuw staatsziekenhuis, maar staat slecht aangeschreven. Het ergste is dat er een slechte empathie is met het welzijn van patiënten. Maar ook patiënten die door de Home Base Care thuis worden aangetroffen en ernstig ziek zijn brengen we naar de hospice. Enkelen van hen zijn kort na hun opname overleden.

Het weer is een aantal dagen onstuimig, een harde en betrekkelijk koude wind. Niet normaal voor de tijd van het jaar. De patiënten hadden het koud en moesten warmer aangekleed worden. Tot overmaat van tegenslag hield op een dag ook het elektrisch er mee op. Dit is al enkele jaren zo, lees onze vorige blogs maar. Deze keer was er een lokale storing en duurde veel langer. Load shedding (geen elektrisch) is aan de orde van de dag over het hele land. Bijna elke dag gaat het elektrisch er enkele uren af op de meest ongewenste momenten. Ook in Pretoria reden we op een drukke zaterdag door de stad met zijn vele verkeerslichten. Ineens doet geen verkeerslicht het meer. De mensen hier weten al niet beter denk ik, maar elke kruising wordt van het ene op het andere moment een All-way stop. De eerste auto die voor de stopstreep stopt mag ook als eerste weer oprijden. 4-way stops komen hier veel voor en dat werkt fantastisch, maar in een drukke stad loopt het elke keer uit op lange files als er een load shedding is.

Het elektrisch is politiek hot item

Trouwens het elektrisch is een politiek hot item. Over de oorzaken van het slechte elektriciteitsnet lopen de meningen ver uiteen. Diefstal van de kabels is er één van. Maar corruptie onder de regering Jacob Zuma met Eskom, de grootste centrale, is onmiskenbaar. De huidige president Cyril Ramaphosa heeft beloofd alles in het werk te stellen om de hardnekkige corruptie van voormalige ANC-regeringsmensen en -ambtenaren aan te pakken. Hij slaagt hier maar moeilijk in. Hét nieuws van de dag is, als ik het goed begrijp, dat Ramaphosa miljarden Randen uit de staatspensioenkas wil halen om Eskom weer op gang te helpen. Economisch verkeert Zuid-Afrika al jaren in zwaar weer. Zo’n 30 procent van de beroepsbevolking heeft geen werk. Maar men is bang dat niet alleen het staatspensioen er aan gaat, maar ook andere pensioenfondsen. Er ligt grote druk op Ramaphosa. Er is ernstige polarisatie onder politieke partijen, veel meer nog dan in Nederland. Binnen de politieke partijen spreek men niet van ‘oppositie’, maar over ‘vijanden’ en  men is niet in ‘debat’ met elkaar, maar in het parlement ‘bekveg ons met mekaar’ In de provincie Freestate (Vrijstaat) komt het regelmatig tot gewelddadige uitbarstingen zo horen we op het nieuws.

Doetsje en ik hebben van al deze dingen geen hinder. Wij worden overal met grote vriendelijkheid bejegend. In elke shop of winkel, supermarkt of bouwmarkt. Overal een praatje en wederzijdse belangstelling. Het is fijn om hier weer te zijn. Maar vooral ervaren we het als een zegen van Hem die dat ook mogelijk maakt!