Zorg voor patiënten, maar ook voor elkaar!

Veel overlijdens

Het is een drukke periode in de zorg voor de care workers, hij bij Nakekela. Er is in de voorbije weken een bovengemiddeld aantal patiënten overleden. In de maanden november en december 2018 zijn veel patiënten met medicijnen weer naar huis gegaan. Voor de werkers van Nakekela is het ook een buitengewone situatie.  Soms overlijdt iemand nog op dezelfde dag van opname. Hoewel enkele verzorgers hier al jaren werken en het overlijden van oude en jonge mensen vaak meemaken, is het voor hen net zo goed ingrijpend. Emoties daarover worden niet altijd met elkaar gedeeld. Men wil sterk zijn voor zichzelf en tegenover elkaar lijkt het wel. Maar soms gebeurt het toch, gelukkig maar.

Verschillende patiënten

Ook patiënten zijn heel verschillend. Er zijn een paar heel lieve oude mensen. Een Gogo, grootmoeder, die zo dankbaar is voor alles wat ze hier aan verzorging krijgt. Zij klaagt nooit, en als je haar vraagt hoe het met haar gaat zegt ze in het Afrikaans: “baie goed, alles reg”, terwijl ze bijna niets meer kan. Een oude man precies zo. Hij spreekt ook Afrikaans. Hij is altijd de eerste die een ander vraagt: “hoe gaan dit?”. Maar er zijn ook patiënten die stil en in zichzelf gekeerd zijn. Of patiënten die niet meer mobiel zijn en de hele dag op bed blijven.

Devotion
Er wordt wel aandacht besteed aan verwerking in de ingrijpende gebeurtenissen. Onderling als werkers, alsook samen met patiënten. Op een traditionele wijze wordt devotion gehouden. Maar vaak op een vrijdagmorgen geeft ook arts Sonja een korte bijbeloverdenking voor het personeel, wordt er gezongen en gebeden, meer op een wijze zoals wij dat zouden doen in Nederland. Dokter Sonja Miskin is als enige blanke al jaren actief verbonden aan Nakekela. Twaalf jaar geleden ontmoeten we haar ook al. Haar schoondochter, afkomstig uit Michigan (Amerika), doet hier veel vrijwilligerswerk. Zij geeft les aan jongeren van de support groep en doet spelletjes met patiënten. Het echtpaar Miskin is beide arts. Haar man is later ook theologie gaan studeren in Michigan en heeft les gegeven aan de predikantenopleiding Mukhanyo hier vlakbij en preekt nog vaak in gereformeerde Dopperkerken in Pretoria.

Dokter Sonja las een gedeelte voor uit het evangelie van Johannes, hoofdstuk 11 en legde dit vers voor vers uit en paste het toe op de huidige situatie. “Het verbaasde de leerlingen dat Jezus weer terug wilde naar de plek waar zijn tegenstanders hadden geprobeerd hem te stenigen. Hij ging moeilijkheden niet uit de weg als het leven ondragelijk lijkt, want God zal met je zijn. God weet van onze boosheid, onze angst en onzekerheid. Ook al snappen we lang niet altijd wat de bedoeling is van wat ons overkomt. God heeft niet alleen weet van onze angst, maar is met ons in die angst aanwezig. Hij gaat erin mee. En voelen we ons schuldig, vaak door oorzaken van zonden, dan weet Hij daar ook van en wil God die zonden niet alleen vergeven maar ook wegnemen. God is volmaakt, hij komt er nooit op terug.”

We merken nu ook een verschil in het uiten van beleving van emoties. Het was heel stil en er werd aandachtig geluisterd tijdens de meditatie van dokter Sonja. Je zag emoties die je op de traditionele devotion vaak niet ziet. Dan is er het prachtige zingen en het tegelijk wat luidruchtige bidden ieder voor zich. Wat overigens hier op een fijne manier gebeurt. Het met elkaar praten over indringende gebeurtenissen, zoals in de afgelopen tijd, is voor de care workers niet altijd even gemakkelijk. Mooi om te zien dat beide manieren van verwerken in elkaar passen.

Selfsupporting support groep
Er was in de afgelopen week ook weer een support groep die bijeen kwam. Deze keer in de kliniek  Nakekela en voor het overgrote deel dezelfde groep waar we eerder ook bij waren. Toen lag de focus op voorlichting over hiv en aids en stigma’s. Nu gingen ze met elkaar in gesprek en deelden ze ervaringen. Enkele patiënten vertelden over hoe ze hiv hadden opgelopen, hoe blij ze waren dat ze zich op tijd hadden laten testen en wat de medicijnen hadden gedaan. Een paar mensen toonden hun dankbaarheid dat God hun weg naar Nakekela had geleid. Dit werd luid onderstreept en spontaan zette iemand een lied in. Een vrouw vertelde dat ze in een regulier ziekenhuis had gelegen en dat haar nooit verteld was dat ze hiv had, maar wel met medicijnen naar huis was gestuurd. Zij is een hele tijd in de veronderstelling geweest dat ze tbc had.

De support groep legt ook geld in voor onderlinge hulp. Dit gaat niet om grote bedragen, maar er wordt precies bijgehouden wat er binnenkomt. Af en toe wordt dit geld besteed voor één of meerderen uit de groep die iets speciaals willen kopen, maar wat tegelijk ook nuttig is. Soms wordt het besteed voor nieuwe patiënten die later weer bij een support groep aansluiten. Hierin is de groep selfsupporting. Leuk om de discussie mee te maken over het beleid dat wordt uitgestippeld. Er is een vrouw die weinig op de bijeenkomsten komt, maar nu is ze er wel. Waarom? Ze was gepasseerd bij het uitdelen van de goederen die een tijdje geleden geschonken was door de Spar. Als je wat wilt hebben zul je actief mee moeten doen, als dat maar even duidelijk is!

Ook dokter Sonja kwam even om het hoekje kijken. Zij wees een jonge vrouw aan die 12 jaar geleden doodziek in Nakekela was gekomen. Ze had toen een zoontje, een baby nog. Ze kon niet meer lopen en de vraag was wanneer ze zou komen te sterven. Een half jaar later kon ze Nakekela verlaten. Ze is nu in feite blakend gezond. Haar zoon is nu 12 jaar en doet het heel goed op school. Nu heeft ze een dochtertje van drie bij zich. Zij is een vaste bezoekster van de support groep. Dokter Sonja genoot er zichtbaar van. Zo kan het dus ook. Het is een probleem als iemand hiv krijgt, maar het is een nog groter probleem als iemand de medicijnen die hij of zij krijgt niet inneemt. Dit is ook waar dokter Sonja vaak tegen aanloopt. En het is ook wat er momenteel vaak aan de hand is en mede de oorzaak is van de vele overlijdens van opgenomen patiënten. Nog maar een halfuurtje nadat zij haar meditatie heeft gehouden, komt er een jonge mooie vrouw nog te overlijden. Zij is drie keer begonnen met het innemen van medicijnen, maar steeds stopte ze er mee. Dat is wrang voor de arts. Maar meer nog voor haar moeder die er radeloos van werd. De moeder heeft een baan en al haar geld stak ze in de gezondheid van haar dochter. Maar ook haar tijd. Zij stond op het punt haar baan te verliezen. Er komt veel verdriet in mee in deze situaties. Maar ook deze moeder wist naar Wie ze toe moest met haar verdriet.

Hoenderhok

Afgelopen week heb ik (Wobbe) me beziggehouden met een voorbeeld van geldbesteding dat de support groep opbrengt. Op een morgen werd ik samen met een care worker en tuinman Bhebi vroeg opgehaald vanaf de kliniek. We gingen met het ‘bakkie’ op pad die was beladen met een stuk of zeven lange, ronde balken met een lengte van een meter of zes en een emmer met wat gereedschap. We gingen nog langs Cash Build om staaldraad en spijkers – spiekers in het Zulu, net als in het Fries. Wat gaat er gebeuren? We reden naar een echtpaar van middelbare leeftijd, Johannes en Bettie. Daar gaan wij vandaag een kippenhok bouwen… nee, een hoenderhok. Kippen kennen ze hier niet. Ik had geen idee hoe het plan eruitzag en volgens mij ook mijn maatjes niet. Maar gelukkig had Johannes een bouwachtergrond. Hij had meegeholpen een grote supermarkt te bouwen in Pretoria. Er moesten gaten gegraven worden waar afgezaagde palen in kwamen te staan. Vervolgens verbindingen met de palen voor het dak, enzovoort. Ik ben best wel een doe-het-zelver, maar ervaring met alleen ronde palen heb ik niet zo. Maar Johannes is handig en dan leer je iets. Hij wist precies wat ‘ie wilde. Golfplaten had hij voldoende, zodat het dak en enkele zijwanden bekleed kon worden. De rest werd met een soort worteldoek bekleed. Van binnen kwamen er twee compartimenten, één voor de hoenders en de andere voor het broeden en de jonge kuikens. Ik maakte wat foto’s tijdens de bouw en liet ze later zien op Nakekela. Iemand dacht dat we een shack hadden gebouwd, dat is een krot waar iemand in woont. Zo wonen er hier dus nog genoeg mensen in deze omgeving. Maar nee, deze keer is het een hok voor hoenders.

De volgende dag zouden we nog een dergelijk hoenderhok bouwen op een ander adres. Nu was er geen deskundige bij en ook het plan was iets anders, maar hoe? En er moesten ook nog wel twee kippenhokken gebouwd worden. Eén in de vorm van een ren, een stulpmodel, en één in opnieuw een shack-model, maar dan met een broedgedeelte aan de buitenzijde. Het was mij niet helemaal duidelijk en beide partners konden het mij ook niet precies duidelijk maken. Zij spreken nog minder Engels dan ik. Maar we beginnen eraan en zien wel waar het schip strandt. Het ging allemaal wat langzamer dan de vorige dag. Gelukkig had ik wat dingetjes afgekeken van Johannes. Ik kreeg langzaamaan de leiding in handen. Maar door weinig en eenzijdig materiaal en gereedschap is het nog een hele klus. Uiteindelijk werd het stulpmodel afgeleverd, deels afgedekt met een stuk plastic waar ook nog gaten in zitten. De hoenders zullen vast wel een gaatje kunnen vinden om eens elders rond te scharrelen. Maar een olifant heeft er nog een hele klus aan om het appartement te vernielen. Het zit boordevol spijkers met verbindingsdraad.